Τετάρτη 18 Απριλίου 2018

Έρημη Χώρα, ένα άγνωστο αριστούργημα της αγγλικής ποίησης

Με μεγάλη συγκίνηση διάβασα μια μετάφραση ενός Άγγλου ποιητή που γεννήθηκε στην Αμερική, έγραψε κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα και παραμένει άγνωστος στη χώρα του όπως κι εδώ.  Ονομάζεται Τ.Σ. Έλιοτ και το σπουδαιότερο ποίημα στην μετάφραση, λέγεται Έρημη Χώρα. Πρόκειται για ποίηση άγνωστη αλλά που βάζει τον μοντερνισμό σε καινούρια βάση. Πιστεύω πως αν ο κος Έλιοτ ΄γινόταν γνωστός το 1922 που έγραψε το ποίημα θα μπορούσε να εργαστεί ακόμα και στους Φέιμπερ εντ Φέιμπερ, και θα είχε πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, στοιχηματίζω το 1946. Επίσης η ποίηση του Σεφέρη θα ήταν άλλη αν είχε καταφέρει τη γνωριμία του. Κάτι μου λέει ότι θα πρέπει να έχει ακόμα δύο συλλογές ανέκδοτες. Η μία με τίτλο Η Τετάρτη των Tεφρών και μια δεύτερη που θα ανακαλυφτεί με τον τίτλο Τέσσερα Κουαρτέττα.  Η τελευταία θα αποτελέσει και το ωριμότερο έrγο του. Η μετάφραση για πρώτη φορά στα Ελληνικά έγινε από γιατρό που θέλει γιατρό. Πρόκειται για γιατρό του κύκλου της κας Μπλαβάτσκι που μετεμψυχώυηκε το 1914 και συνεχίζει επανεμφανιζόμενος το 2018. Μην το χάσετε.

Τρίτη 17 Απριλίου 2018

Ο Τίτος Πατρίκιος στην πανουργία της ιστορίας του

Ο Τίτος Πατρίκιος γινόταν ανεκτός σαν ένας δευτεροκλασσάτος μαθητής του Ρίτσου, με συμμετρικό πόλο τον Τάσο Λειβαδίτη. Η γραφή του, πεζολογική, στα Ζντανοφικά πλαίσια, τη χρησιμοποιούσε ηθικολογώντας χωρίς να πολεμάει με τη γλώσσα, αποδεχόμενος να τακτοποιεί το ποίημα του με τη φέρουσα εξουσία των σημασιών της. Με το βηματισμό γαλλικής νουβέλας συντάσσει μια διαρκή απολογία για εσωκομματική κυρίως, και για εξωκομματική χρήση.
Η απειλή κάθε είδους παρερμηνειών και λογοκρισίας διαμορφώνει μια επιφυλακτική γραφή με τη δυνατότητα να περάσει ένα ελάχιστο μήνυμα, ασήμαντο, όσο και η ασημαντότητα της ατομικότητας στο πολιτικό του περιβάλλον.
Η πανουργία όμως της Ιστορίας διάλεξε αυτόν να είναι ο εμφανής δράστης μια ριζικής αλλαγής στην κοινωνική χρήση της ποίησης στον καιρό μας. Ο ποιητής μεταπολεμικά, είναι ο κατ’ εξοχήν διανοούμενος που υψώνει την ηθική υπεροχή των ηττημένων του εμφύλιου απέναντι στους νικητές. Με την προσχώρησή του, με το αζημίωτο, ως σύμβουλος του κου Σημίτη, είναι αυτός που μετέτρεψε την εικόνα του ποιητή σε ποιητή δαφνοστεφή, κρατικό, που παρέχει ηθικό άλλοθι στην κλεπτοκρατία. Προσχώρηση που εις σμικρόν δείχνει το σύνολο εκμαυλισμό της Αριστεράς από την κλεπτοκρατία. Παρόλη την κεντρική χρήση του από την τρέχουσα δημοσιότητα, είναι ελάχιστα τα ποιήματα που καταφέρνει να γράψει στη συνείδηση του κόσμου και παραμένει ένας ακόμα υπερτιμημένος γιατί επέζησε.
Η μεταστροφή του αυτή, παρέσυρε και τις απόψεις του Δημήτρη Μαρωνίτη στην ειρωνία του χρόνου καθώς ο κος Πατρίκιος είναι η διάψευση της ποιητικής και πολιτικής ηθικής που εκείνος περιέγραψε στο βιβλίο του. Διάψευση που ο κος Μαρωνίτης δεν έστρεξε να αναλάβει εν ζωή, αφήνοντας σε μας την πικρή σοδειά της.
Η τελική μου κρίση είναι πως ο κος Πατρίκιος αποτελεί εκπρόσωπο μιας χλιαρής γραφής αισθητού που κατά την καινούρια πανουργία της Ιστορίας γίνεται πρόδρομο της μικροαφήγησης. Μιλάω βέβαια για τα μικρά του σε έκταση πεζά της Ισάλου Γραμμής και τα παρόμοια , που είναι και το μόνο που κατά την άποψή μου άξιο για να κριθεί.

Τρίτη 3 Απριλίου 2018

Ο Τάκης Σινόπουλος, προς αποφυγήν

Το ότι ο Μιχάλης Πιερής παρέλειψε στο βιογραφικό του Τάκη Σινόπουλου να αναφέρει τη δίκη που είχε κινήσει εναντίον του Ρένου Αποστολίδη, δίκη που διακόπηκε λόγω της δικτατορίας του 1967, αποτελεί και την τελική απόφαση της εκδίκασής της. Ο Σινόπουλος είχε άδικο και αργότερα μάλλον του προκαλούσε ντροπή η συμπεριφορά του. Όποιος έχει δει το γραφείο του Σινόπουλου στο Ίδρυμα Σινοπούλου καταλαβαίνει ότι έχει να κάνει με μια προσωπικότητα που εμφορείται από σύμπλεγμα κατωτερότητος και ψάχνει αναπλήρωση. Αυτό το βαρύ ογκώδες γραφείο προκαλεί τον γέλωτα. Με τον Γιώργη Παυλόπουλο γελάσαμε πολύ στο Πανεπιστήμιο των Πατρών καθώς μου εδιηγείτο πτυχές της συμπεριφοράς του. Και δεν είναι μονάχα το γραφείο. Η ίδια η ρητορική της ποίησης του Σινόπουλου εμφανίζει χαρακτηριστικά μεγαλομανίας. Και βέβαια το σχόλιό του για τον Ξενάκη στο Νυχτολόγιο αποτελεί εμφανές δείγμα μνησικακίας. Ο άνθρωπος που έρχεται συνέχεια από τον Πύργο είναι ένας μεγαλομανής που αναπληρώνει το σύμπλεγμα κατωτερότητας που τον κατέχει. Η σινοπουλική παθολογία σε επίπεδο βιογραφικό μας ενδιαφέρει στο βαθμό που επηρεάζει τη γραφή του. Το ότι ο Σινόπουλος εμφανίζει χαρακτηριστικά που εμείς από την Αμαλιάδα βάζουμε το όνομα του Κωλοπυργιώτη, δεν θα μας ενδιέφερε, αν αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν επηρέαζαν το έργο του. Ας δούμε λοιπόν τη ρητορική του: Κατ’ αρχάς μια διαρκής περιφρόνηση του νόμου και προβολή της αυτοδικίας. Δεύτερον μια αναπληρωτική ρητορική που φανερώνει μνησικακία. Τρίτον μια διαρκής υποννόηση ότι το ποιητικό υποκείμενο παίρνει λιγότερα από τη ζωή και την κοινωνία απ’ όσο αξίζει. Η σύνολη ρητορική του εμπίπτει στον ορισμό του πρωτοφασισμού όπως το καθόρισε ο Ουμπέρτο Έκο. Επιθυμία για δύναμη που γίνεται φορτισμένος βερμπαλισμός σε μια μορφική παραλλαγή του παουντικού κάντο. Με αυτούς τους όρους σωστά η ποίησή του δεν λειτουργεί έξω από εξουσιαστικούς μηχανισμούς της εκπαίδευσης. Σε αυτό βοηθάει και ο εμφανής ματσισμός της γραφής του, αυτή η ακκιζόμενη παράτα του ανδρικού λόγου προς γοητείαν του θηλυκού. Στρατιωτική αντίληψη του ανδρισμού που ο μόνος ρόλος που επιφυλάσσει για τη γυναίκα είναι αυτός της πόρνης. Το υπόλοιπο είναι η ποιητική έκφραση της δυσκολίας να αναγνωρίσει την επιθυμία της με αναπληρώσεις στατιστικές. Η ρητορική της ποίησής του ακυρώθηκε εν μέρει και στις ρητορικές των διαφόρων σοσιαλιζόντων πολιτικάντηδων του Νομού Ηλείας μετά το 1981, όπου επωλείτο Σινόπουλος της λιανικής με την ίδια παθολογία του λόγου και παρόμοιες ρητορικές. Και οι δεξιοί στις ρητορικές τους δεν πάνε πίσω. Ο Κωλοπυργιώτης ως λαϊκός και δοκιμασμένος χαρακτηρισμός, αντέχει και θα αντέξει απότι φαίνεται πέρα από τη ρητορική την ηθική και την ποιητική του. Ο Σινόπουλος απλώς αποτελεί ένα ακόμη από τα θύματά του καθώς δεν κατέστη δυνατόν να υπερβεί τα προκείμενά του, προς μια κάθαρση. Αυτό το άφησε σε άλλους, νεότερους, σαν υποχρέωση και λύτρωση του έργου του. Ένα σημαντικό παράδειγμα βίου και τέχνης προς αποφυγήν.

Υ.Γ. Τον ευνουχισμό τους από σταλινισμό τύπου Επιθεώρησης Τέχνης, κρυψίνοια και καλλιέργεια οραμάτων παντοδυναμίας, θα το πληρώσουν πολύ ακριβά όσοι νέοι δεν πάρουν γρήγορα τις αποστάσεις τους και δεν αποϊδρυματοποιηθούν.

Δευτέρα 2 Απριλίου 2018

Ο Αλκοολικός Ψυχίατρος, Ένα, αριθμοί

Ο Αλκοολικός Ψυχίατρος πήγε στο γραφείο, δέκα το πρωί κι έβαλε το πρώτο, γιατί έτρεμαν τα χέρια του και για να διώξει τη γεύση του χτεσινού τελευταίου. Μισό μπουκάλι παρακάτω πήρε και το τελευταίο μήνυμα στον αυτόματο τηλεφωνητή. Δύο. Ένα σκέτο δύο από ανδρική φωνή. Έβαλε το ουίσκυ στα πόδια στο γραφείο κι ετοιμάστηκε για το πρώτο ραντεβού. Με πέντε μπουκάλια μες στο δεκαήμερο κι ένα αριθμό στον αυτόματο τηλεφωνητή κάθε μέρα από μια φωνή συμπλήρωσε τον αριθμό: Δύο, Ένα, Μηδέν, Πέντε, Δύο, Δύο , Εφτά, Εννιά, Δύο, Μηδέν. Την εντέκατη μέρα σιωπή. Ήπιε ένα ακόμα περιμένοντας… Σιωπή. Ξανάκουσε τους αριθμούς και τους έγραψε σε ένα φύλλο από το συνταγολόγιό του. Δέκα αριθμοί. Αριθμός τηλεφώνου. Δύο Δέκα, Πενήντα δύο είκοσι εφτά, Εφτά είκοσι. Με χέρια που έτρεμαν ακόμη γιατί δεν είχε έρθει στα ίσια του, πήρε τις πληροφορίες της τηλεφωνικής. Σε ποιόν ανήκει το νούμερο. Μια γυναικεία φωνή ακούστηκε: Τα στοιχεία μας λένε ότι ο αριθμός ανήκει στο Κέντρο Ανωνύμων Αλκοολικών, να καλέσουμε; Είπε όχι κι έκλεισε μηχανικά. Έβαλε ένα δάχτυλο από το ουίσκυ που στο χωριό του το λένε: Δεκατεσάρ! Άκου Δεκατεσάρ, σκέφτηκε γέλασε και το κατέβασε. Η μέρα ήταν μισό μπουκάλι ουίσκυ ψηλά. Και περίμενε πελάτες.

Η Ανθολογία Αποστολίδη στις Συμπληγάδες

Έμαθα ότι οι γιοι του Ρένου Αποστολίδη έχουν βγει εις άγραν ποιημάτων για τη συνέχιση της Ανθολογίας. Έχουν το δυσκολότερο έργο. Γιατί θα πρέπει να επιλέξουν ποίηση από μια ασύμμετρη δημοσιότητα η οποία γκεμπελίζει ασύστολα. Θέλει θάρρος ας πούμε να βάλεις ένα ποίημα του Γιάννη Κοντού, αφού αυτό το ένα έγραφε μια ζωή, ή να βάλεις στην άκρη ποιητές σαν το Βιστωνίτη το Βέη το Μαυρουδή τον Καλοκύρη και τον Λιοντάκη για να πούμε μερικούς. Γι αυτό η δυσκολία της σύμπτυξης της νέας ανθολογίας είναι δοκιμασία για την Ανθολογία και όχι για την ποίηση. Όλες οι Ανθολογίες ως έργα ανθρώπινα και όσο πλησιάζουν προς το παρόν είναι μάλλον καταγραφή συσχετισμών και λίγότερο κείμενα κύρους. Δεν περιμένω παρά η ανθολογία να είναι διαπιστωτική και όχι διαμορφωτική. Οι Αποστολίδηδες καλά ψιλιάζονται ότι υπάρχει τομή στα ποιητικά μας πράγματα, αλλά δεν έχουν πάρει ίσως χαμπάρι ότι θα βαδίσουν στο ναρκοπέδιο δημοσιότητας εναντίον της ποιότητας. Το καλύτερο θα ήταν μια μέση οδός: Να ξεκινήσουν δηλαδή διαπιστωτικά με τη ρητή δέσμευση ότι σε σύντομα χρονικά διαστήματα θα προχωρήσουν σε γενναίες αναθεωρήσεις. Οπότε να της δώσουν και καινούριο όνομα. Δυναμική Ανθολογία της πρόσφατης Ελληνικής ποίησης. Αλλιώς κινδυνεύουν να γκρεμίσουν ένα ακόμα μύθο της Ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτόν της Ανθολογίας Αποστολίδη. Προσωπικά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος. Και δεν πρέπει και εκείνοι. Οι δεκάδες ξεχασμένες ανθολογίες από εκείνη του Μπεκατώρου Φλωράκη, ων ουκ έστιν αριθμός  έως σήμερα, φωτάνε καλά το δύσκολο δρόμο των επιλογών τους. Θέλει υπογάστριο να πας κόντρα στην κατεστημένη δημοσιότητα και υπέρ των κειμένων. Αυτή είναι η σημερινή “Δεξιά του Αίματος”.