Ένα σημείωμα για το Σωτήρη Παστάκα

Στη μετάφραση κάποιων ποιημάτων του στα Γερμανικά

Τα λίγα αυτά ποιήματα είναι να πούμε τα μοντερνιστικής κοπής, που αντέχουν με κριτήριο τα επόμενα της τελευταίας εξαετίας. Είναι σαφής η προσπάθεια του εκβιασμού του χρόνου πάνω στο υλικό ώστε να μας δώσει τώρα αυτό που επιφυλάσσει το μέλλον του. Ο Παστάκας αποφεύγει να μεταφράσει Μοντάλε, αλλά έργω είναι ο καλύτερος αναγνώστης του στα ελληνικά. Κι ο αμετάφραστος κατά τη γνώμη μου στα ελληνικά Μοντάλε, στα ποιήματα της πρώτης εποχής του Παστάκα θα βρει μοχλό αν κάποτε μεταφραστεί.
Ο Παστάκας βρίσκει το αναμφισβήτητο και προσωπικό πάσο όταν εγκαταλείποντας την απαίτηση του μοντερνιστικού ποιήματος για μεγάλη ενατένιση χρόνου και ακολουθώντας την τάση του να θύει στο παρόν, κάνει το αντίστροφο.
Αφήνει ελεύθερο το χρόνο να αποφασίσει για το διακύβευμα του ποιήματος. Αφήνει τη στιγμή να γίνει Ιστορία χωρίς έγνοια να την φορτώσει χρόνο Ιστορίας. Δηλαδή μια διαδρομή από την αφηγηματική έπαρση στην αφηγηματική ταπεινότητα. Από το φυτό από μάρμαρο για μαρωνίτηδες και βαγενάδες στο χλωρό φυτό που καλεί τον αναγνώστη να προσθέσει τη ζωντανή του θέρμη στον πυρετό του ποιήματος.

Αυτά τα ολίγα και καλή χρονιά σε όλους.
Μακριά από τοξικούς και χειριστικούς ανθρώπους
κι όλα θα είναι καλύτερα.

Ο άνθρωπος που δεν πονούσε όταν πόνεσε

Δεν πρόλαβε να νιώσει τη χαρά ότι πια ήταν ο άνθρωπος που πονούσε και το έλεγε όταν πονούσε κι όχι ο άνθρωπος που δεν πονούσε παρά μόνο πολύ καιρό μετά, γιατί το εσύ στο οποίο πήρε το θάρρος να το ομολογήσει δεν τον πήρε στα σοβαρά και τον ενέπαιξε. Αυτό δεν ήταν και τόσο άσχημο. Διότι αποτέλεσε μια στοιχειώδη και εξ οράνω άμυνα στην εξομολόγηση. Κι έτσι το μάθημα πήρε την εξής μορφή: μπορούμε να λέμε σε όποιον μας πόνεσε ότι μας πόνεσε και μάλιστα εκ του ασφαλούς. Κανένας δεν είναι τόσο δυνατός ώστε να μπορεί να σταθεί στον πόνο που δίνει στον άλλο πρόσωπο με πρόσωπο και να τον αναλάβει. Τώρα ο άνθρωπος που πονούσε και δεν το ομολογούσε θα πρέπει να ψάξει καινούριους ανθρώπους ικανούς να αναλαμβάνουν τον πόνο που δίνουν γιατί τα συναισθήματά του έχουν δευρυνθεί, έχει το αληθινό σθένος του πόνου που του δίνουν πια οι άλλοι και δεν αξίζει να χαραμίζει την παρουσία του σε ανθρώπους που ζώντας μια ζωή δεν κατάλαβαν εκείνο το φοβερόν που λέει ο Δοστογιέβσκης, ότι το κακό δηλαδή το κάνουν οι νομιζόμενοι καλοί. Κι αυτή σκληρή ειλικρίνεια είναι η μόνη που μπορεί να τους ελευθερώσει και να τους αξιώσει να κάνουν επιτέλους το καλό ως καλοί.

Εις το πεντηκοστόν όγδοον του βίου του

Έχω να κάνω πολλούς ευτυχισμένους, είπε,
και δε γίνεται...
Είναι κάπως σαν από κάπου
να μου δόθηκε το πολύ
για να νιώσω πως είμαι άνθρωπος
παναπεί αδυναμία κι απ' τις ευτυχίες.
Γι αυτό κι εγώ διάλεξα φέτος ένα παιδί
που ο χρόνος άδειασε χωρίς πατέρα
και μέσα από αυτό, αγαπημένοι μου,
να σας καλέσω έναν έναν και προς μία
κοινή σε όλους ευτυχία.

Τιμή

Τι τιμή να σε βραβεύει η Ακαδημία Αθηνών
που οι δύο Νομπελίστες και όλοι οι μεταπολεμικοί ποιητές
δεν πέρναγαν απέξω
τον όγδοο χρόνο της κοινωνικής εξαθλίωσης τη χώρας.

Μήτηρ Πάσης Μαθήσεως

Δεν εγείρεται συναίσθημα απωλείας εκεί όπου δεν υπάρχει απώλεια. Απλώς όποιος βλέπει απώλεια τη βλέπει κατά το μέτρο της εξάρτησής του από τη χυδαιότητα της τρέχουσας δημοσιότητας. και μάλιστα χυδαιότητα άπραγη γιατί δεν κυρώνει. Έτσι ενώ εσύ καλοαγαπημένος κι εύχαρις απολαμβάνεις τη ζωή του συγγραφέα που επικοινωνεί οριζοντίως με τα πρόσωπα του θαυμασμού του εν ζωή, διάγοντας βίον λεκτόσπαρτον, ανέφελον και επιθυμητικόν, οι εξαρτημένοι της δημοσιότητας, ανησυχούν μην και αντιστέκεσαι σ' αυτό που τους συντρίβει. Θα δώσω το ένος λεπτού σιγή για τους αναγκεμένους και τους άρρωστους από δημοσιότητα και θα επιστρέψω εκεί όπου υπάρχει ευρυχωρία για σχέδια ατραυμάτιστα από επιθυμίες χθαμαλές και απελπισίες δικαίωσης. Διότι και το κείμενο αυτό αποτελεί δικαίωση της πρόθεσης της γραφής του. Ας το επαναλάβουμε λοιπόν: Δεν εγείρεται συναίσθημα απωλείας εκεί όπου δεν υπάρχει απώλεια... Λυπάμαι αν θα έπρεπε να υπάρχει...

Περί Γεωργίου του Τρίτου της Αγγλίας

Τον έπιασε πονόδοντος σ' ένα λιμάνι της Βραζιλίας, τον βοήθησε, την έφερε στην Ελλάδα και την παντρεύτηκε και του έκανε και δυο αγοράκια. Αυτή κατέβαινε στο Πειραιά για ψώνια ώσπου κάποια μέρα, άφησε τα παιδιά ψώνισε άλλον ναυτικό βραζιλιάνο κι έφυγε κι ο σύζυγος να την ψάχνει... Μετά μας έσκασε και το παραμύθι. Η Βραζιλιάνα δούλευε πουτάνα στο λιμάνι όλη τη βδομάδα και τις Κυριακές, για διασκέδαση, πηδιόταν με τα μεγαλύτερα αδέρφια της που την περνούσαν πολλά χρόνια σε ηλικία.Όπως έλεγε η συχωρεμένη η Γαβριέλα είμαι ιερόδουλος, διότι έτσι εγεννήθην. Όθεν η ροπή βασιλεύει σαν του εξαρτημένου που τρέχει στις ίδιες παλιές αγορές να ψωνίσει μετά ακόμα και πολύχρονη απουσία. Κι αυτό είναι καλό να το ξέρει ο αυτόκλητος σωτήρ που ονειρευεται ιεραποστολικώς να βάλει μια πουτάνα στον ίσιο δρόμο. Όχι μονάχα θα πάρει το νταβατζή της προς τον δρόμον της ροπής της, αλλά θα είναι και θυμωμένη που γίνεσαι χαλασμένο γραναζάκι που τρίζει στην άνοδό της προς το τίποτα. Ανθρώπους με σύνδρομο εκπτώσεως από όσα τους χρωστάει η ζωή δεν βοηθάμε. Διότι μωρό μου, ο Γεώργιος ο τρίτος της Αγγλίας, όταν συνήλθε από την πορφυρίαση έβαλε να εξαφανήσουν όσους τον είχαν δει και βοηθήσει σε στιγμές αδυναμίας. Και μην φαντάζεστε ότι το βασιλιάς και το Αγγλίας υπερθεματίζει. Στην ψωνάρα πάνω, εκεί που έχουμε φτάσει, το βρίσκεις και στο ντεσεβώ του Τλούπα στην αποξηραμένη Κάρλα.

Πρόλογος σ' ένα Εγκόλπιο στίχων του Νίκου Καρούζου

Ο Λορεντζάτος γράφει πως η ποίηση του Καρούζου είναι ασπόνδυλη. Ενώ αυτή έχει εμφανείς σπονδύλους από ηρακλείτεια φυσήγματα. Ο Λορεντζάτος, όπως όλοι σχεδόν οι μοντερνιστές κριτικοί, όσο πιο κοντά μιλάνε στο παρόν, τόσο πιο άστοχοι είναι. Γιατί η σχέση τους με το χρόνο είναι επιβεβαιωτική κύρους και σπανίως έως ολότελα διαπιστωτική. Ο Καρούζος ας πούμε με την καθέτως παράταξη των φραγμέντων του ομολόγησε με τον Άρβο Παρτ στη μουσική, για να πάρω ένα παράδειγμα που περιέχει και την πλάγια έγνοια για τους Πατέρες της Εκκλησίας. Δεν είναι το ασπόνδυλο στον Καρούζο είναι ο κορσές της ευταξίας του μοντερνιστικού ποιήματος που του προσάπτουν. Γι αυτό κι ο καημένος ο Λορεντζάτος μεταφράζει τον Μοντάλε, αλλά αδυνατεί να δει πως ο Μοντάλε και ο Καρούζος είναι δυο απαντήσεις στην μοντερνιστική ποίηση. Και ούτε βέβαια μπορεί να διακρίνει την ΄πίεση του μοτσαρδιανής κοπής έργου του Ελύτη με τον οποίον ο Καρούζος αδιακόπως συνομιλεί. Έχω την τιμή να ανήκω σε μια γενιά που επέβαλε τον Καρούζο στον κανόνα, παρά τη δυσφορία και την δυσανεξία του πανεπιστημιακού λόγου, τα διδακτορικά το δείχνουν, που σωστά και σαφώς βιώνει την απειλή που αποτελούν οι στιγμιαίες αναρρήσεις στο υψηλόν της ποίησής του για το απρόσκοπτο άσκησης της εξουσιαστικής του λήθης που ενέχεται και συνδαυλίζει το μοντερνιστικό ποίημα, όπου στα μη συμφωνημένα υπονοούμενά του εγκαθιστά το φαρισαϊσμό και τον εφησυχασμό, καθότι, όπως είπε ο Λακάν, σπανίως το πανεπιστήμιο εσχάτως παράγει γνώση. Ο Καρούζος είναι το σθένος απέναντι στον ερμηνευτικό αυταρχισμό του μοντερνιστικού ποιήματος.

Μιας Ενάτης Δεκεμβρίου

Από κανέναν πια δε λείπεις, έτσι είναι.
Κι απ' το να πάνε προς μια δόξα πέρα
για εκεί που δεν υπάρχει δεν τους μένει μνήμη
μόνο λιγάκι θάνατος ανάβει προβολέα
κι ύστερα μπροστά, σαν μια γυναίκα
που στον καιρό της αγάπης δεν σ' αγάπησε
και κάπου θα γερνάει τώρα μην την ενοχλείς
γιατί οι άνθρωποι θέλουν να ξεχνούν που δεν αγάπησαν
και τώρα, τώρα που έχεις δει το νόμισμα
κι από τις δυό του όψεις μην ταράζεις
με μέρες μολυσμένες κάτι απωθημένο
εσύ ενός καιρού ο κακοαγαπημένος
που ανέβηκες στην ποίηση πριν κι απ' τον έρωτα.

Γιάννης Πατίλης. Η ποίηση της μικροαστικής μνησικακίας

Μη νομίζεις ότι θα είναι κανένα σεντόνι.
Θα είναι ακριβώς ομόλογο με τη σημασία του έργου σου.
Έτσι για να σε έχω στο περίμενε.

Τριβή Διαύλου

Θα πούμε τριβή διαύλου το φαινόμενο όπου ένα μέρος από τη δείξη μεταφέρεται στον ομιλούντα. Μοιάζει λίγο με τη θερμότητα που αναπτύσει το καλώδιο στην μεταφορά του ρεύματος.
Κάθε ομιλητής και κάθε γράφων έχει διαφορετική τιμή τριβής διαύλου. Ένα "δοξάστε με" περιβρέχει κάθε λόγο που εκφέρεται σε διαφορετικό βαθμό από αγορητή σε αγορητή. Η τριβή διαύλου, αυτό συμβαίνει πολύ στον ελληνικό δημοσιογραφικό λόγο αποτελεί πρόσκομμα στη μετάδοση του μηνύματος ως να το βραχυκυκλώσει. Και πριν από αυτό που είναι εμφανές όταν υπάρχει βραχυκύκλωμα, θέλει διαρκή φροντίδα ο έλεγχός του. Γιατί εκεί εγκαθίσταται η θέληση για δύναμη του φορέα του διαύλου, που λόγω μονιμότητας και συνεχούς παρουσίας σφτερίζεται τα μηνύματα που περνούν από μέσα του. Κάποτε μάλιστα αυτονομείται τόσο που το μήνημα γίνεται δευτερεύον και η τριβή διάυλου μεταφέρει πια τα δικά της μηνύματα.

Δημήτρης Καλοκύρης. Η υψηλή τέχνη να μην αφήνεις ένα στίχο στη μνήμη

Ο Δημήτρης Καλοκύρης είναι με απόλα μέσα. Διαθέτει το βίο του Σαλιέρι της εποχής και έχει διατρέξει όλη τη συγγραφική και εικαστική σκάλα των εξουσιών που μπορεί να έχει ένας λογοτέχνης του 70. Για Ίτορίες της Λογοτεχνίας άψογος. Μέχρι και Μπόρχες μετέφρασε αλλά δεν ξέρουμε σαφώς από ποιά γλώσσα. Το μεγαλύτερο κατόρθωμά του όμως είναι η ποιησή του. Ανήκει στη σχολή " Δεν Κουνιέται Φύλλο " εις την οποίαν ανήκουν και ευάριθμοι της γενιάς του. Το μεγαλύτερο κατόρθωμα αυτής της σχολής, γιατί περί κατορθώματος πρόκειται κι όχι για αδυναμία που θα νόμιζε ο αφελής αναγνώστης, είναι η συγγραφή στίχων που δεν καταφέρνουν να αποτυπωθούν στη μνήμη μας. Σαράντα σχεδόν χρόνια τώρα ο Δημήτρης Καλοκύρης, κοπιάζει συνειδητά, δεν είναι πως του λείπει το ταλέντο, γιατί, αντίθετα από τα νομιζόμενα, θέλει μεγάλο ταλέντο να γράφεις στίχους που δεν θυμάται κανείς, κοπιάζει λέγω να κάνει πράξη εν γραφή την απόσβεση της προσωπικότητάς του μέσα στο έργο. Και το καταφέρνει τόσο καλά που μας αναγκάζει να επιχειρηματολογήσουμε όχι για το μηδέν της γραφής, αλλά για το κάτω από το μηδέν της γραφής και μας υποχρεώνει να δώσουμε θετικό νόημα ακόμα και στον όρο ασημαντότητα. Αυτό είναι ο Καλοκύρης, ο ποιητής της Υψηλής Ασημαντότητας. Αν η ποίηση είναι τέχνη της Μνήμης, ο Δημήτρης Καλοκύρης επί δεκαετίες προσπαθεί να την κάνει τέχνη της Λήθης. και το καταφέρνει περίφημα. Διαβάζοντας την ποίησή του μπορείς να θυμηθείς το λευκό του Μάλεβις. Το κενό περιεχόμενο που σου επιτρέπει ένα διαλογισμό πάνω στον ίδιο το θεσμό της ανάγνωσης, όπως ας πούμε ο κος Μπλουμ του Τζόϋς διαβάζει στον Οδυσσέα στην τουαλέτα και συνειδητοποιούμε τον έσχατο χρόνο και τόπο περισυλλογής τους συγχρόνου ανθρώπου. Ο Δημήτρης Καλοκύρης πενήντα χρόνια κατά δήλωσή του ψάχνει το αριστούργημα που δεν του χαρίζεται και στο χρόνο της αναμονής που ισούται με μηδέν υφαίνει λευκής απόδοσης όσον αφορά στο νόημα ποιήματα. Έχει φτάσει την τέχνη του σε εκείνο το υψηλό μπορχεσιανό στάδιο που να τον διαβάζεις και να μην τον διαβάζεις είναι το ίδιο. Δεν είναι μικρό κατόρθωμα αν το καλοσκεφτείς.

Υ.Γ. Θα αποτελούσε ασύγγνωστη παράλειψη να μην αναφερθώ και στον πολιτικό στοχασμό του ανδρός, ο οποίος δήλωσε σε έγκριτη εφημερίδα ότι η αιτία της γενικότερης κοινωνικής μας κρίσης είναι τα αρκτικόλεξα Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε. κλπ. Απάντηση τέτοιας βαθύτητας, που μόνο ένας στοχαστής επιπέδου Βιτγκενστάιν και άνω θα μπορούσε να δώσει.

Άλλές φορές, Άνχελ Γκονθάλες

Θα ' θελα να' μαι σ' αλλο μέρος,
καλύτερα σε άλλο δέρμα,
και να εξακριβώσω αν από εκεί η ζωή,
απ' τα παράθυρα άλλων ματιών,
φαίνεται έτσι γκροτέσκα κάποια βράδια.
Θα μ' αρεσε πολύ να γνωρίσω
τις συνέπειες της λίμας του χρόνου σ' αλλα σπλάχνα,
να διαπιστώσω αν το παρελθόν
ποτίζει τα τοιχωματα με τον ίδιο όξινο χυμό,
αν όλες οι αναμνήσεις σε ολωνών τη μνήμη
διαχέουν αυτή την οσμή
μαραγκιασμένου ώριμου φρούτου και σάπιου γιασεμιού.
Θα ήθελα να κοιταχτώ
με τις σκληρές κόρες εκείνου που πιο πολύ με μισεί,
ώστε έτσι η υποτίμηση
να καταστέψει τα υπολλείμματα
απόλα όσα ποτέ δε θα θάψει η λησμονιά.

Αντιπελάργησις 2

Σέρνεις μια γραμμή και η βία της χωρίζει, αποδώ την απόβλεψη, αποκεί την κλήση.
Η απόβλεψη είναι καταφατική. Η κλήση είναι αποφατική.
Η απόβλεψη λέει: θα κάνω τόσα βήματα και θα γίνω ποιητής.
Η κλήση λέει: δεν θέλω να γράφω, με σκοτώνει, αλλά δεν μπορώ να μη γράφω.
( Κλήση και απόβλεψη δεν υπάρχουν σε καθαρή μορφή. Ποσοτικά φαινόμενα είναι που όμως χαρακτηρίζουν. Ο ποιητής της κλήσης βάζει κάποτε απόβλεψη και ο ποιητής της απόβλεψης κάποτε έχει μια στάλα κλήση που του χαρίζει η επιθυμία του για δύναμη από την ποίηση)
Η κλήση είναι ο Μότσαρτ, η απόβλεψη ο Σαλιέρι.
Η κλήση είναι αντικοινωνική και αντιεξουσιαστική, η απόβλεψη είναι ο δαίμων την αγοράς, θέλει αγορά και εξουσίες.
Η κλήση θέλει ένα ακόμα βιβλίο. Η απόβλεψη θέλει μια ακόμα ανθολογία.
Η κλήση τρέχει με το χρόνο. Η απόβλεψη τρέχει με τον κόσμο.
Η κλήση σε κάνει  να κοιμάσαι στην ψάθα. Η απόβλεψη σε κάνει επιτυχημένο.
Αλλά και στη μικροκλίμακα του βιβλίου και του ίδιου του ποιήματος το πράγμα γίνεται από κλήση και απόβλεψη. Γιατί η κλήση είναι το αδίδακτο και η απόβλεψη το διδακτό.
Η κλήση είναι κατοχή και τη δέρνει ταπεινότητα, η απόβλεψη είναι προβολή ματαιοδοξίας.
Η κλήση δεν ξέρει. Η απόβλεψη ξέρει παραπάνω απόσα χρειάζεται.
Η απόβλεψη είναι για την κλήση δηλητήριο που πρέπει να το κάνει άρωμα.
Η κλήση είναι για την απόβλεψη δάγκωμα χειλιών και φθόνος.
Η απόβλεψη είναι για τις ιστορίες της λογοτεχνίας η κλήση είναι για το άχρονο της ποιήσεως.
Η κλήση είναι η χάρη. Η απόβλεψη είναι η βαρύτητα.
Η απόβλεψη έχει υψηλή ενέργεια και η κλήση χαμηλή.
Το ζήτημα του αληθινού ποιητή είναι να δώσει την ενέργεια της απόβλεψης στην κλήση.

Αντιπελάργησις

«Το ασυνείδητο του νεοέλληνα είναι δομημένο σαν δεκαπεντασύλλαβος». Αυτή τη φράση έχω πει και γράψει κάμποσο παραφράζοντας το Λακάν που έλεγε ότι το ασυνείδητο είναι δομημένο σαν γλώσσα.
Κι αυτό όχι μόνο γιατί ο ίδιος ο Εθνικός μας αν τοποθετηθεί ανά δύο στίχους βγάζει δεκαπεντασύλλαβο, όχι γιατί ο Ρίτσος ας πούμε, σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές γράφει τον Επιτάφιο, τον Ύμνο και Θρήνο για την Κύπρο και τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, αλλά και γιατί ο Εμπειρίκος στο σημαντικό βιογραφικό του ποίημα ο δρόμος ρυθμίζει καθ’έλξην προς τον δεκαπεντασύλλαβο.
Και ο Κάλβος παρότι συνειδητά θέλει να αποφύγει το μονότονον των κρητικών επών ασυνείδητα καταθέτει κι αυτός τους δικούς του δεκαπεντασυλλάβους.
Κακώς ο Λίνος Πολίτης θεώρησε πως με τον Ερωτικό Λόγο του Σεφέρη τελειώνει ο δεκαπεντασύλλαβος στην ελληνική ποίηση. Η παρουσία του συνεχίζεται και στον λεγόμενο ελεύθερο στίχο όπου η ρυθμολόγηση συχνά παραπέμπει σε μέρη του.
Η συλλογή δημοτικών τραγουδιών του Πολίτη με την προσπάθεια της κάθαρσης των παραλλαγών δίνει ίσως ένα πρώιμο δείγμα καθαρής ποίησης στην ελληνική. Γεγονός που αξιοποίησαν οι μεταφραστές της από τα γαλλικά.
Όσον αφορά στην Ευρώπη ο οκτασύλλαβος της ισπανικής ρομάντσας διπλασιαζόμενος μας δίνει ένα δεκαπεντασύλλαβο συν μια συλλαβή. Ενώ ο γαλλικός δεκατετρασύλλαβος, ο λεγόμενος και αλεξανδρινός  του υπολείπεται σε μία συλλαβή.
Αν υπάρχει μια νεοελληνική ταυτότητα θα τη βρούμε εκεί, στον τρόπο της γλώσσας .
Βαλλόμενη βέβαια αλλά και για την ώρα ανθεκτική.

Αναβολή Ποιήματος

Αν ζούσε ο Γιάννης θα έγραφα ένα ποίημα
να μην επισκεφτόμαστε τους γέρους ποιητές
πετσιά όπου η ελπίδα αιωνιότητας
έγραψε πάνω τους κάθε βρωμιά του χρόνου
μες σε κινήσεις και ομιλίες κι απυρόβλητα
όπου το ήθος ωριμάζει ως ζύθος
για να εορτάσουμε παλιανθρωπίες κι άλλα
σε ύφος τρίτο, κι όχι μίζερο πλανόδιο
κάπου από Γκόρπα και Αποστολίδη ανάμεσα
Θα διαφωνούσαμε ευπρεπώς, ως γόνοι
έσχατοι αστών παρακμασμένων κι αυτός
τις επισκέψεις θα συνέχιζε προς Βλάχον
μεταφραστή του Θουκυδίδου, διπλωμάτη
κι εγώ επίσης Πανεπιστημίου στον Τσιρόπουλο
μα όλο το αναβάλω αυτό το ποίημα
λέω πως είναι αντίστροφος Ελπήνορας
μιας πιάτσας τέχνης λόγος βρώμικος
που και οι δυο την ξέραμε καλά. Ίσως
θα ήταν καλύτερα, αν ζούσε ο Γιάννης,
να πιάναμε τα κωλαράκια από τις υποψήφιες
βραβείου πρωτοεμφανιζομένης ο Βαρβέρης
και το Ο Βαρβέρης να 'ναι ένα γραφείο κηδειών
που βγάζει διαφημιστικά αναπτηράκια και
στ΄αρχίδια μας οι ποιητές νέοι και γέροι
μονάχα να τον είχα μια στιγμή να λέει, ξέρεις,
όπου γράφω πατρίδα διάβαζε η υγεία μου,
και να του λέω κουνήσου από τη θέση σου
θα πιούμε τον καφέ και το κοινιάκ απ'όλους.

Η Ποίηση της Μνησικακίας

Ο Νίτσε έλεγε πως τα αντίξοα του βίου αυτός που καθορίζει τη ζωή του θετικά τα θεωρεί δεδομένα και τα αντιμετωπίζει με σθένος. Έλεγε ακόμα πως η μνησικακία είναι η δουλική σκέψη που τρέφεται δευτερογενώς με το να είναι εναντίον σε κάτι και ποτέ να μην εκφράζεται θετικά. Κάτω από αυτούς τους όρους που θα αναπτυχθούν υπάρχει μια ποίηση της μνησικακίας και στην Ελλάδα. Σύντομα θα έχουμε μια ανθολογία της.

Απορία

Το δελτίο τύπου με τις αποφάσεις
να το βάλω και σε κανένα λογοτεχνικό περιοδικό
η μόνο σε αυτά που γράφατε;

Μανιφέστο

Νομίζω πως είναι ώρα να κάνουμε μια κίνηση λακανικού πεδίου στη λογοτεχνία.
Όπως οι λακανικοί αρνήθηκαν οι ψυχαναλυτές να είναι μόνο γιατροί, θα πρέπει να αρνηθούμε και να υπερασπίσουμε κριτικά τους λογοτέχνες που δεν έχουν καμία δουλειά με το Πανεπιστήμιο και να περάσουμε από μαχαίρι την κατά βάθος έωλη επιστημολογία της Δημιουργικής Γραφής η οποία αποτελεί κατ' ουσία διάκλειση της ίδιας της δημιουργίας.
Δεν αναγνωρίζουμε ως ποιητή και συγγραφέα εκείνον που σοβαρά και άκριτα προβάλλει στο βιογραφικό του θετική εκμάθηση της δημιουργίας. Άλλο η εκμάθηση της στιχουργικής, άλλο η εκμάθηση της Ιστορίας της Λογοτεχνίας κι άλλο ο ισχυρισμός ότι κάπου υπάρχει επιστημολογία της λογοτεχνίας που διδάσκεται, καθότι η ίδια η εξέλιξη της λογοτεχνίας τρέφεται από τη διαρκή μετατόπιση των επιστημολογικών ορίων της Φιλολογίας και προηγείται πιονέρικα θετικά και αποφατικά σε όσα η Φιλολογία καταγράφει μετά, ως αποτελέσματά της.
Αδιαφορούμε πλήρως και δεν διαβάζουμε ή διαβάζουμε με υποψία πτυχιούχους Φιλολογίας και Δημιουργικής Γραφής κι αν το κάνουμε, αποδίδοντας αξία μόνο στο πόσο ασυνείδητα ο κάθε διακλεισμένος στη θετικότητα της δημιουργικής γραφής και ανεπίγνωστα παράγει δημιουργία.
Το μόνο κύρος που έχει ο ποιητής και ο συγγραφέας είναι από την περιρρέουσα γραφή, ανάγνωση και σιωπή του.
Κανένας τίτλος σπουδών Δημιουργικής Γραφής δεν αναγνωρίζεται και καταγγέλεται ως απάτη που παράγει η ανεργία και η έλλειψη αντικειμένου των ανθρωπιστικών σπουδών σε παρακμή.

Αυτά για την ώρα. Θα επανέλθουμε.

*

Αυτό ακριβώς εννοώ με την έννοια διάκλειση. Το επίσημο πρόγραμμα είναι οφ και ό,τι γίνεται, γίνεται παρά το πρόγραμμα. Τότε να τις λέμε σχολές λογοτεχνικού συγχρωτισμού κι όχι Δημιουργικής Γραφής. Τι επιστημολογία έχει η Δημιουργική Γραφή; Της Αστρολογίας;

*Η λογοτεχνία έχει αιώνες ένα διδακτό μέρος, τη Γραμματολογία. Η απάτη συνίσταται στο ότι η Δημιουργική Γραφή υπόσχεται να διδάξει το αδίδακτο. Βλέπω τα παιδάκια που βγήκαν αποκεί: Κάνουν περιοδικά με τρία γράμματα και τρέφονται από πρωτοπορίες των αρχών του εικοστού αιώνα. Ξιπασιά, λογω ακαδημαίκού κύρους και τυφλότητα στο καινούριο μπροστά στη μύτη τους.


*
Σε τι ποσοστό μείωσης του πληθυσμού και αύξησης της ανεργίας στις ανθρωπιστικές σπουδές προβλέπεται η δημιουργία σχολής Δημιουργικού Σβησίματος;
 

Πριγκιπέσσα

-έσσα -έσσα πριγκιπέσσα
που ήσουνα σε όλα μέσα
μ' έκανες δεινό στο γράφειν
μα ήταν δυστυχώς ο άλλος
του μουνιού σου ο απογράφειν.

Θα γελάω επί ουσίας
έως Δευτέρας Παρουσίας
Που ακούστηκε καλή μου
να τους κάνεις και τη μάνα
όσων σ' έλεγαν πουτάνα;

Ο Νεκροκέφαλος

Ο Νεκροκέφαλος η αλκοόλα
τα παίρνει όλα τα πίνει όλα

Του έχει πέσει βαριά η φαλάκρα
κι όπου βρει τρίχα τη φτάνει στα άκρα.

Έχει σοφία, αυτή του κώλου
κι έχει ταλέντο του κατακώλου

Δεν τον διαβάζει, το πήγε τέρμα,
ούτε κι η μάνα που τον εγέννα.

Τόσο ατάλαντος, αλήθεια λέω
που για να είσαι θέλει ταλέντο.

Το θύμα

Παρανοϊκέ και θύμα
δεν αξίζεις ούτε ποίημα

Η Νομπελίστα

Η κυρία Νομπελίστα
ξέμεινε κι αυτή στη λίστα.

Πλέκει του μουνιού της τρίχα
και τι έχασα και τι είχα.

Τη φωνάζουν στις αλάνες
όπως όλες τις πουτάνες.

Ο Προύστης

Το πολύ πολύ το Προύστη
σ' έχει κάνει κιόλας πούστη

Και για σένα δεν είν' πλάκα
έγραψε και ο Βαρβέρης
Ρέκβιεμ για ένα μαλάκα.

Σκατά σε τάφο

Στου πατέρα σου του αντάρτη
βρήκανε σκατά στον τάφο
είμαι τώρα και σου γράφω
μ' ένανε καντηλανάφτη.

Που δεν ξέρει ο καημένος
που να το χωρέσει ο νούς του
δεν το άκουσε το ους του
το καντίλι σαν ανάφτει.

Δεν μιλάνε τα σκατά σου
για να πουν πως ειν' δικά σου.

Ο Γιαννάκης, το θεριό

Ο Γιαννάκης το θεριό
είχε φίλο καρδιακό
που έβγαινε στην αγορά
κι έλεγε όλο χαρά
για έναν Τάσο από τη Μέκκα
που του πήδαε τη γυναίκα.

Πηδηχτές και πηδηγμένοι
ήρθαν όλοι αγαπημένοι
κι ένας με στραβό σαγόνι
πιάνει ψύλλο καλιγώνει
και μου κλάσανε αιφνίδια

ο καθείς μια μάντρα αρχίδια.

Βρε Γιαννάκη στο'χα πει
είσαι λίγος, όχι εσύ
αλλά κι όλη η φαμελιά σου
των ζητιάνων η γενιά σου
κι έχεις δεύτερη γυναίκα
και τις ρίχνεις χρόνια δέκα.

Βρε Γιαννάκη το καυλί μου
να ποτίζει την αυλή μου
κι ό,τι άλλο του αρκεί
Ψάξε αλλού για το ποιός φταίει
αλλά ξέρω τι σε καίει!
Μη στην πήδηξαν κι αυτή.

Τίτλοι Τέλους

Τελικά δεν μάθαμε κατά την ερμηνεία σας ποιός ήταν αυτός ο Μαρκέλλας για τον οποίον ο Γλίτσας έλεγε ότι σου πηδούσε τη γυναίκα Γιάννη. Οι αιώνιοι φίλοι έφυγαν από διαφορετικές πόρτες. Η νεκρή μάνα κι ήρως πατέρας εγκαταλείφθηκαν στη χλεύη. Το χωριουδάκι θα μείνει σήμα για την ξεφτίλα των πολιτικών και των ανθρώπων που παράγουν αυτοί οι πολιτικοί. Απεδείχθη τάφος κεκονιαμένος που μέσα κρύβει τη σαπίλα της καταγωγής του. Ο ζητιάνος του Καρκαβίτσα, που όπου πέφτει τα κάνει σαν τα μούτρα του, από καθαρή επιθυμία για το κακό και πάντα ποτέ μόνος του. Γελοιοποιημένος κι εσύ και η παρέα σου από το λογοκλόπο βρήκες άλλο γραφικό να διεκπεραιώνει την ανόρθωσή σου από τετοια ξεφτίλα. Σαφώς και είχα δίκιο και σε όλα από την άρχη. Απλώς δεν φανταζόμουν ότι είσασταν τόσο χαμηλού επιπέδου. Τα μνημεία της μίζερης ζωής σας, ολονών υπάρχουν. Η λήθη δουλεύει για σας καθημερινά. Ούτε το δαχτυλάκι μου δεν χρειάζεται να κουνήσω. Αν πεθάνω πρώτος χαλάλι σας. Αλλά αν κρατηθεί η σειρά και στην κηδεία σας θα πω τι κουμάσια ήσασταν και δεν θα μπορείτε να το λογοκρίνετε. Θα περιμένω ο χρόνος να φέρει τα κομμένα κεφάλια σας στο ποτάμι. Και που είσαι, έλα καμιά φορά να σε μάθω ελληνικά. Είναι κρίμα να πεθάνεις μέσα στη μιζέρια του φυματικού έφηβου που μισεί όλον τον κόσμο. Τα δικά σας παιδιά θα μάθουν τι ξεφτίλες γονιούς είχαν, τα δικά μου σε ποιούς αντιστάθηκα.

Ο Θοδωρής Ρακόπουλος ζητάει να αφαιρεθεί αρνητική κριτική

Ο Θοδωρής Ρακόπουλος ζητάει από λογοτεχνικό περιοδικό να αφαιρεθεί αρνητική κριτική για το έργο του, κριτική που έχει δημοσιευτεί και εντύπως, γιατί λέει ο καθηγητής του που είναι ξένος αλλά γνωρίζει ελληνικά αρνείται να του δώσει εργασία εξ αιτίας της. Ο Θοδωρής Ρακόπουλος, άμα τη εμφανίσει, ετιμήθη δεόντως για τα λογοτεχνικά του πρωτόλεια, αλλά όχι βέβαια και για το ήθος. Και το ήθος που παρουσιάζει με τέτοιες απαιτήσεις, αποτελεί και θα αποτελεί και στο μέλλον μια μαύρη σελίδα στη βιογραφία του. Διότι αναρωτιόμαστε, αν υπάρχουν και άλλες αρνητικές κρίσεις για το έργο του και αν έχει ξαναχρησιμοποιήσει παρόμοιες τακτικές στη μέχρι τώρα πορεία του. Νομίζω πως ο ίδιος θα πρέπει να επαναφερθεί στην τάξη και να ψάξει αλλού τροφεία του ναρκισσισμού που τον διακρίνει και όχι στα παρασκήνια της λογοτεχνίας με παράλογες και ποταπές απαιτήσεις. Αν η χρυσή νεολαία της σήμερον αποτελείται από πρόσωπα που δεν μπορούν να ανεχτούν ένα ψήγμα αρνητικότητας, αλίμονο στη λογοτεχνία μας και αλίμονο στην επιστήμη που ασκούν και πρόκειται να ασκήσουν.

Ανάλεκτα Φωτοβίβλου1

Με το που τους είπε ότι έχει διαβάσει την Οδύσσεια σε μετάφραση του Μαρωνίτη την πήραν αμέσως για... λογίστρια.
*

Συμποσίου

Έχω να συνδιάσω ένα απέραντο ερωτολογείν της μέρας με τη φράση του Λακάν πως σεξουαλική σχέση δεν υπάρχει που τη διαβάζω κάθε βράδυ στα τελευταία γραπτά του και προσπαθώ να βγάλω ποιητικές συνέπειες από την ανάγνωσή της. Οι ανθρωποι ερωτολογούν από ένα παλίμψηστο που έχει στρώματα ως τον Ησίοδο. Ως το επόμενο σκίρτημα της μηχανής, που θα τελειώσουν τα λόγια και όπου η περιδιάβαση της θεωρίας Σταντάλ, Σοπενάουερ, Ρουζμόν, Πλάτωνας, Αβελάρδος, Βογομήλοι, Ντόλτσε στιλ Νουόβο, Μπαρτ, Βέρθερος, Αλφόνσος, Κίρκεγκααρντ, Νορμαν Μαίηλερ, Φλωμπέρ, Μαρκεριτ Ντυράς, Μπατάιγ, Λι του Καββαδία και άλλα θα ξεφυλλίζεται δίπλα στο καρδιοχτύπι που βρίσκει το μίσχο του στα σκέλη. Τι επιστρέφω στη γλώσσα όταν κάνω έρωτα; Τι Πεντζίκης είμαι σκυμμένος με εκείνο το άνθος επί κεφαλής. ω δεσποινά μου απάνω μου με το χρυσό δοξάρι σου μη ρίξεις την αφεύγατη σαγίτα, λέει το ζεϊμπέκικο της Μήδειας. Ο κατέχων εράται κατά Φαίδρον τον χειρότερο του, ο κατεχόμενος εράται προς τόκον καλού. Όλο και πάω μην ξεροντας, όλο και πιο ερωτοκριμένος πιο διαθέσιμος προς τα άγνωστα μάτια που γνωριστήκαμε παρηγοριέμαι σε έναν κόσμο με καλούπια που ζήτησαν τα σώματά μας για να κατέβουν στο λόγο. Είμαι ταπεινός γιατί έφριξα.

*

 
Τι απογοήτευση... και η Μαίριλυν έγραφε ποιήματα. Που να αλλάζεις τώρα εικόνα αυνανισμού στα 57... 

 *

 

Ενός λεπτού σιγή
Τον βλέπω τώρα από εκατόν τέσερα ασιμί
Λαμία, πολιτευτής και κυνηγός δραστήριος
και φαμελιάρης. Είναι ο Κάπα και φωτογραφίζεται
με αγριογούρουνα κι όμως
καθε φορά που θα τον το δω, κάθε φορά
θυμάμαι αυτό το τηλεφώνημα του Αργύρη
με μαύρο τάφο τώρα στο παραλιακό κοιμητήριο
της Ακράτας κι ένα τσιγάρο δακρυσμένο
κάτω από το χαλκά
που όταν σκοτώθηκε στο ΚΕΤΘ ο Δημητριάδης
κι ο αξιωματικός είπε γυρίστε στις δουλειές σας
ήταν αυτός ο Κάπα, ο κυνηγός από εκατόν τέσσσερα ασιμί
Λαμία που είπε: να κάνουμε ενός λεπτού σιγή
για το συνάδελφο.

*

Έχεις δει όταν πέταγαν τίποτα εισητήρια, ή τίποτα σοκολάτες τζάμπα η κλεψιμέϊκες, που οι πιο δραστήριοι πέφταν πάνω στους άλλους για να κάνουν μπάζα και στη λάσπη αν χρειαζόταν και καθώς έβγαιναν λασπωμένοι αλλά κερδισμένοι έδιναν και μερικά στον ξάδερφο που δεν είχε τα κότσια να διεκδικήσει σκληρά;
Έ, αυτό είναι το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς. Γιατί η Αριστερά είναι ο ντροπαλός ξάδερφος του πασόκου που δεν έμπαινε στη λάσπη.

Υ.Γ. Συμπεριλάμβάνεται και το ΚΚΕ, αλλά αυτός ήταν ο ξάδερφος ο μουρτζούφλης στο σπίτι που τους επέπληττε ως αφελείς, αλλά τη σοκολάτα του την έπαιρνε και με τσαμπουκά.

Η Μπαλάντα Πωλήτων και Πουλημένων

Στα εννιά με πούλησαν σ' ένα εμπορικό
στα δέκα είχα ψαλιδάκι κι έβαζα κυρίες
να φοράνε δωρεάν εσώρουχο και να τις βλέπω
στα έντεκα υδραυλικάκι έμαθα να μη φοβάμαι
το αθηναϊκό σκατό του εβδομήντα, αυτό
που καταγόμαστε όλοι μας, στα δεκαέξι
λεωφόρος Ξούθου σε συσκευαστήριο φαρμάκων
κι αυτός ο αλήτης στου Μπακάκου
να τα κρατάει αργά να μην προλάβουν το νυχτερινό
ωραία πρακτορεία, ωραία τρίκυκλα
ωραίες βέσπες, ωραία νοσοκομεία και το βράδυ
πιο ωραίο θέατρο, συναυλίες της Δευτέρας
ωραία βιβλιοπωλεία, ωραίες καντίνες στο Ρουφ
ωραία τζαζ και κλασική, ωραία Νομική κι ωραίο
εγραμμάτων Εσωτερικού, γαμήσαμε οι προλετάριοι
και μας περάσανε σαράντα κύματα 
ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα.
  

Στα είκοσι είχα πουλήσει την ψυχή στον έρωτα
κι εκεί να δεις η κόλαση του να μη σ' αγαπούν
με τους κοιλιακούς πλακέ απ' το κιβώτιο
ωραίες μηχανές, ωραίες γκαζιές, ωραία ποιήματα
ωραίες σκληρότητες, ωραίες βίες, ωραίο ασυγχώρητο
στα εικοσιέξι πάλι πουλημένος 23 εμά
τα εμά και τα σα και τα των άλλων και ου
καταισχυνώ όπλα τα ιερά εκ Λιτοχώρου
δεν υπάρχει φίλος πριν το ογδόντα οχτώ...
και μας περάσανε σαράντα κύματα
ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα.

Απ' τα πουλήματα αυτά μου έμεινε
να κρύβω μυστικά το τέλος σε μιαν επανάληψη
στις συμπεριφορές, όπως κοιτάζουν τα παιδιά
της φυλακής ή του αναμορωτηρίου
και τα μισά απουσιάζουν και κανείς δεν ξέρει
πότε θα τους ξυπνήσει το αίμα του φονιά
και τραβήξουν έξω πάντα προς τα μπρος
σέρνοντας σπλάχνα, βίδες, καλώδια και συκωταριές
και μια σειρά καμένα ονόματα στο δρόμο τους
ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα.

Πρίγκιπα αγοραίε με τενεκεδένιο στέμμα
τα θαύματα ημέρες τρεις  και τοματοπελτές το αίμα

σχεδόν στα εξήντα κάνουμε ζωής ταμείο
που να μετράς τώρα ποία τα συν και ποιά τα μείον
που μας μας περάσανε σαράντα κύματα
ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα, ωραία ποιήματα.

Η Παρούσα Καθημερινή Λογοτεχνική Ζωή στη Θεσσαλονίκη

Με τα μέσα διάδοσης της λογοτεχνίας να είναι ένα ή δυο περιοδικά, μεταλλάξεις και κληρονόμους της περιβόητης Διαγωνίου, η Θεσσαλονίκη ζει την πειθαρχία του κανόνα που επιβάλλουν αυτά τα περιοδικά. Δεν υπάρχει ελευθερία της γνώμης και μόνο σε ιδιωτική επικοινωνία οι λογοτέχνες εκφράζουν τις διαφορετικές γνώμες τους. Απόψεις του τύπου: Ο Ασλάνογλου είναι καλύτερος ποιητής από το Χριστιανόπουλο, δεν τολμούν, όχι να γραφτούν αλλά να ακουστούν, διότι περιμένουν αντίποινα αυτούς που θα τα εκφράσουν και πρακτικά λογοκρισία και αποκλεισμός όχι μόνο από τις δημοσιεύσεις, αλλά και από την παρουσία σε εκδηλώσεις, ακόμα και ο ίδιος ο συγχρωτισμός με τους έχοντας διαφορετική γνώμη απαγορέυεται. Εκδηλώσεις μπούλιτ έχουν γίνει αρκετές φορές σε λογοτέχνες που εξέφραζαν μη αρεστές απόψεις. Υπό αυτές τις συνθήκες καταλαβαίνει κάποιος ποιό είναι το επιτρεπτό ήθος και μάλιστα άσχετο με την ποιότητα της γραφής των ανθρώπων που η δημοσιότητα αυτή προωθεί. Λιβάνισμα και άκριτη αποδοχή των επιλεγμένων λογοτεχνών, απουσία κριτικής σκέψης και αυταρχική επαρχιακή δημοσιότητα που περιμένει την φυσική αποχώρηση των αυθεντιών, και αν, για να αναπνεύσει. Τα ιδιωτικά γράμματα που έχω λαβει, δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για το μικρό κολαστήριο που έχει εγκατασταθεί εκεί. Γι αυτό λοιπόν από εδώ, όπου η μαύρη χειρ της Θεσσαλονίκης δεν φτάνει, μπορούμε να πούμε ελευθέρως και είναι φυσικό, να μη μας αρέσει η εξυπναδίστικη ποίηση του Χριστιανόπουλου, να μη μας αρέσουν οι μεταφράσεις του Μαρωνίτη γιατί μυρίζουν λογιστήριο, να μη μας αρέσουν τα θεατρικά του Δημητριάδη, ο οποίος μετέφρασε το Χώρο της Λογοτεχνίας του Μωρίς Μπλανσώ και πέραν τούτου ουδέν κατά την άποψή μας. Και όλοι αυτοί οι κύριοι έχουν υποχρέωση και να τα ακούνε ως απόψεις γούστου και να τα σέβονται. Κι όχι να αντιδρούν με αντίποινα αποκλεισμού σε όσους Θεσσαλονικείς λογοτέχνες τα συμμερίζονται. Ο αυταρχισμός στη λογοτεχνική ζωή της Θεσσαλονίκης, πρέπει να τελειώσει κάποτε.
Αυτά είναι τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξα από την επαφή των τελευταίων χρόνων με την πόλη και τα καθημερινά πεπραγμένα της. Και εννοείται γράφω χωρίς φόβο και πάθος.

Παλίνδρομον

Ἀλύξας ὥρην ἠνεμωμένην ἤρωσα ξύλα.

Διαλεκτικές

Η διαλεκτική δεν δουλεύει μόνο προς τα μπρος αλλά και προς τα πίσω. Οι διαλεκτικές προς αγονία και διάλυση έχουν κι αυτές τα στάδιά τους, που τα βιώνουμε σαν καθημερινές αντιφάσεις της αριστοτέλειας αδράνειάς μας. Δεν μιλάω  γι αυτούς που ψάχνουν τις αντιφάσεις των άλλων για να τους ερωτήσουν αν είναι ζωντανοί ή πεθαμένοι, αλλά γι αυτούς που η αντίφαση είναι η πολυτελής ζωή τους στην αναζήτηση της υπεραπόλαυσης. Ο καθένας έχει στη ζωή του το ποσοστό της τρέλας που του ανήκει κατα των αριθμό των ερωτημάτων του.

Περαστικά